।।अल्पारंभ: क्षेमकर:।।

 राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन  (National Statistic Day)

दैनंदिन जीवनात सांख्यिकींचा वापर लोकप्रिय करण्यासाठी 29 जून रोजी हा दिवस पाळला जातो. दिवंगत प्राध्यापक प्रशांत चंद्र महालनोबिस यांनी आर्थिक नियोजन आणि सांख्यिकी क्षेत्रात दिलेल्या अतुलनीय योगदानाबद्दल भारत सरकारने राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन साजरा करण्याचा निर्णय घेतला आणि म्हणून राष्ट्रीय सांख्यिकी दिन त्यांची जयंती म्हणून साजरा केला. 

प्रोफेसर प्रशांत चंद्र महालनोबिस किंवा पी.सी. महालनोबिस यांचा जन्म 29 जून 1893 रोजी कलकत्ता (आता कोलकाता), भारत येथे झाला. 28 जून 1972 रोजी कलकत्ता येथे त्यांचे निधन झाले. ते भारतीय संख्याशास्त्रज्ञ होते. त्यांनी महालनोबिस अंतराची आखणी केली आणि दुसऱ्या पंचवार्षिक योजनेत भारताची औद्योगिकीकरणाची रणनीती तयार करण्यात त्यांचा मोलाचा वाटा होता. त्यांनी 17 डिसेंबर 1931 रोजी कलकत्ता येथे इंडियन स्टॅटिस्टिकल इन्स्टिट्यूटची स्थापना केली.त्यांनी दोन डेटा संचांमध्ये तुलना करण्याचे मोजमाप देखील तयार केले आणि आता ते महालनोबिस अंतर म्हणून ओळखले जाते. त्यांनी मोठ्या प्रमाणावर नमुना सर्वेक्षण करण्याचे तंत्र शोधून काढले आणि यादृच्छिक नमुन्यांची पद्धत वापरून एकरी क्षेत्र आणि पीक उत्पादनाची गणना केली. त्यांनी लोकांच्या विविध गटांच्या सामाजिक-आर्थिक परिस्थितीची तुलना करण्यासाठी फ्रॅक्टाइल ग्राफिकल विश्लेषण म्हणून ओळखली जाणारी सांख्यिकीय पद्धत देखील तयार केली. पूरनियंत्रणासाठी त्यांनी आर्थिक नियोजनासाठीही आकडेवारी लागू केली.

यात शंका नाही की, त्यांच्या कार्यामुळे सामाजिक-आर्थिक नियोजन आणि धोरण निर्मितीमध्ये सांख्यिकीच्या भूमिकेबद्दल प्रामुख्याने नवीन पिढीतील लोकांमध्ये जागरुकता निर्माण होईल